Παρασκευή 31 Ιανουαρίου 2014

Έκφραση-Έκθεση Γ' Λυκείου - Εθελοντισμός Κριτήριο



Α. Κείμενο    

       Το πνεύμα της προσφοράς
 
Ζούμε σε μια εποχή που ο ατομικισμός και η προσπάθεια για την απόκτηση χρημάτων κυριαρχούν στη ζωή μας. Τα άτομα, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, ενδιαφέρονται μόνο για τον εαυτό τους και για την οικονομική και κοινωνική άνοδό τους. Το κέρδος είναι ο στόχος της ζωής τους, ενώ πολλοί δεν απορρίπτουν το παράνομο κέρδος και την κερδοσκοπία. Οι ηθικοί κανόνες παραβλέπονται, ενώ και οι νομικοί κανόνες αντιμετωπίζονται με αδιαφορία, γιατί σ’ αυτόν τον τόπο όλα βολεύονται και τακτοποιούνται, χωρίς σοβαρές κυρώσεις.
      Οι άνθρωποι στις μέρες μας είναι βαθιά εγωιστές, με αποτέλεσμα να ενδιαφέρονται μόνο για την ικανοποίηση των ποικίλων αναγκών τους και να αδιαφορούν για όλους τους άλλους, πάσχοντες και μη. Οι τρίτοι δεν έχουν θέση στους σχεδιασμούς τους, στη ζωή τους, είναι σαν να μην υπάρχουν. Ακόμη και η ελεημοσύνη που δίνουν – όταν και όσοι δίνουν- είναι ένα γεγονός χωρίς σημασία, μία μάλλον αυτόματη κίνηση, ενώ οι χορηγίες που παρέχουν ιδιώτες και συνήθως επιχειρήσεις, έχουν έντονο το χαρακτήρα της διαφήμισης και επομένως της προβολής των ιδίων και των επιχειρήσεών τους. Άλλωστε πολλές χορηγίες δίνονται για να εξυπηρετείται ένας στενός κύκλος, που ίσως δεν έχει ανάγκη οικονομικής βοήθειας, για να καλύψει κάποια, όχι πρώτης προτεραιότητας, ανάγκη.
           Ο εγωισμός και η θεραπεία του προσωπικού συμφέροντος δεν απαντώνται μόνο στα άτομα, αλλά και στα κράτη και μάλιστα στα μεγάλα, αναπτυγμένα και πλούσια, από τα οποία θα περίμενε η διεθνής κοινότητα να βοηθήσουν οικονομικά και τεχνολογικά τις φτωχές, υποανάπτυκτες χώρες του πλανήτη. Βεβαίως, παρέχουν κάποια επισιτιστική βοήθεια, που συνήθως αποτελείται από ψίχουλα, ενώ συνήθως, εξαντλούνται σε υποσχέσεις και εξαγγελίες για το μέλλον. Πρόκειται ουσιαστικά για την ίδια συμπεριφορά που επιδεικνύουν τα μεμονωμένα άτομα έναντι των συνανθρώπων τους, μόνο που σε αυτή την περίπτωση η σκληρότητα και η αναλγησία αφορούν δισεκατομμύρια ανθρώπους, από τους οποίους ένα μεγάλο ποσοστό, και μάλιστα παιδιά, δεν κατορθώνουν να επιβιώσουν.
Μέσα σε αυτόν τον αδιάφορο και εγωιστικό κόσμο, όπου οι περισσότεροι μάχονται μόνο για την καλοπέρασή τους και το χρήμα, ανθεί παρά τις αντιξοότητες και την πνευματική ένδεια, το πνεύμα της προσφοράς, που χαρακτηρίζεται από ανιδιοτέλεια και αποτελεί το περίσσευμα της ψυχής λίγων ατόμων. Αυτοί οι λίγοι δε κυνηγούν τις προσωπικές ικανοποιήσεις και τον πλούτο, αλλά από εσωτερική παραίνεση επιθυμούν να βοηθήσουν το συνάνθρωπο, να προσφέρουν ό,τι μπορούν, χωρίς να ζητούν ή να περιμένουν αντάλλαγμα, χωρίς να προσδίδουν στην πράξη τους την έννοια της συναλλαγής. Η προσφορά είναι πηγαία και αυθόρμητη, συνήθως πραγματοποιείται χωρίς να ζητηθεί και εξαντλεί όλες τις υπάρχουσες εκείνη τη στιγμή δυνατότητες. Μπορεί βέβαια, να επαναληφθεί, για να ολοκληρωθεί κάποιο έργο, πάλι αυθόρμητα και αφού ζητηθεί.


Το πνεύμα της προσφοράς είναι ελεύθερο και ανεξάρτητο, δρα χωρίς να υπακούει σε κυβερνητικές ή άλλου είδους εντολές, κινείται χωρίς ιδεολογικούς φραγμούς και θεωρητικές ή πρακτικές δεσμεύσεις, κάνει την εμφάνισή του και την όποια δωρεά του όπου νομίζει ότι πρέπει και χρειάζεται η συμβολή του. Είναι ειλικρινές στις προθέσεις του και αντικειμενικό, αφού δεν αναμένει ανταπόδοση. Τα έργα του συνήθως δε γίνονται αντιληπτά από τους πολλούς, παρά από τους ελάχιστους, γιατί δεν υπάρχει η πρόθεση της προβολής ή έστω της γνωστοποίησης. Από αυτή την άποψη δεν έχει καμία σχέση με τη χορηγία και τους αυτοδιαφημισμένους χορηγούς.
Το πνεύμα της προσφοράς δεν κάμπτεται από τις δυσκολίες και τελικά υπερνικά τις φυσικές και τεχνητές αντιξοότητες, για να απαλύνει και να μετριάσει τον πόνο και τη δυστυχία. Οργανωμένη προσφορά υπάρχει προφανώς σε κάθε χώρα, χωρίς να κινείται σε διεθνή επίπεδα. Και στον τόπο μας, βέβαια, συμβαίνει αυτό, από ομάδες ιδιωτών, που προσφέρουν πολλά στους συνανθρώπους τους, χωρίς να επιζητούν αντάλλαγμα ή να αναμένουν οποιαδήποτε αμοιβή. Αλλά η οργάνωση της προσφοράς, σε τοπικό ή διεθνές επίπεδο, δεν μπορεί να συγκριθεί με το μη οργανωμένο, με το πηγαίο και προσωπικό πνεύμα της προσφοράς, που εκδηλώνεται μόνο του, χωρίς να επιζητεί συμμαχητές, οργάνωση, βοήθεια, καθοδήγηση. Το μεμονωμένο και ανεξάρτητο πνεύμα της προσφοράς, που μπορεί να φωλιάζει στα σωθικά του πιο ταπεινού πολίτη και που δεν χρειάζεται την παρότρυνση τρίτου για να εκδηλωθεί, αυτό είναι το θείο δώρο και αυτό έχει όλο το θαυμασμό μας. Αυτό αξίζει να μιμηθούμε.
(Διασκευασμένο άρθρο του Παναγιώτη Μποκοβού από το περιοδικό «Ευθύνη», τ. 395) 


Β. Παρατηρήσεις

1.      Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 120-130 λέξεις.
                                                                                                                                          (Μονάδες 25)
2.      α) Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο.                                                  (Μονάδες 6)
             β) Να εντοπίσετε με ποια συλλογιστική πορεία οργανώνεται η πρώτη παράγραφος.                                                                                                                                     (Μονάδες 4)

3.      «Οι ηθικοί κανόνες παραβλέπονται,… χωρίς σοβαρές κυρώσεις.» Να επαληθεύσετε την παραπάνω άποψη σε μια παράγραφο (80-100 λέξεων) αναπτύσσοντάς τη με παραδείγματα.                                           (Μονάδες 10)

4.      Να παραθέσετε από ένα συνώνυμο για κάθε μια από τις παρακάτω λέξεις: κυριαρχούν, απορρίπτουν, παραβλέπονται, καλοπέραση, ένδεια.     (Μονάδες 10)

5.      Να εντοπίσετε στο κείμενο πέντε παραδείγματα εκφραστικών μέσων και να δηλώσετε  το είδος τους.                                                             (Μονάδες 5)
  
6.      Σε ένα δικό σας κείμενο (500-600 λέξεων) υποστηρίξτε την αναγκαιότητα και τη σημασία της ανιδιοτελούς προσφοράς στο συνάνθρωπο (σε ατομικό/συλλογικό και τοπικό/διεθνές επίπεδο) και υποδείξτε σε ποιους τομείς και με ποιους τρόπους οι νέοι μπορούν να ξεπεράσουν το ατομικιστικό πνεύμα της εποχής και να εκδηλώσουν πνεύμα εθελοντικής προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο. Το κείμενο σας να έχει τη μορφή άρθρου σε μηνιαίο νεανικό περιοδικό.                                                      (Μονάδες 40)





Δευτέρα 13 Ιανουαρίου 2014

Έκφραση- Έκθεση Γ' Λυκείου Κριτήριο με θέμα τα ανθρώπινα δικαιώματα




Α. Κείμενο



Η αναγνώριση και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

         Τα ανθρώπινα δικαιώματα κατοχυρώνονται και προστατεύονται από Συντάγματα, από Καταστατικούς Χάρτες Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που έχουν περίτεχνα φιλοτεχνηθεί, από Διακηρύξεις άφθονες και από Διεθνείς Οργανισμούς. Παρ΄ όλα αυτά, εκατομμύρια άνθρωποι στερούνται την ελευθερία τους, και σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα, τις πιο στοιχειώδεις εκφράσεις της.



          Από την άλλη, αιμοσταγείς τύραννοι αυτοαποκαλούνται προστάτες και σωτήρες των λαών. Μεγαλόσχημοι απατεώνες, καταπατητές και καταχραστές μιλούν για τον τίμιο μόχθο και την ιερότητα της ιδιοκτησίας. Έμποροι των ιερών και των οσίων, για ευσυνειδησία και συνέπεια. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν μέρη στα οποία η  επιβολή δικτατορικών καθεστώτων εμφανίζεται ως σωτήρια λύση ή ως έκφραση δημοκρατικής διακυβέρνησης της χώρας, όπως επίσης περιοχές που έχουν κατακτηθεί και βρίσκονται υπό κατοχή, όπως η μαρτυρική Κύπρος.



        Στις περιοχές αυτές η άσκηση ψυχολογικής βίας , οι διώξεις και οι συλλήψεις, οι κρατήσεις , οι φυλακίσεις, τα βασανιστήρια, η τρομοκρατία, η παραβίαση του οικογενειακού ασύλου και η κατάργηση, τελικά, του δημοκρατικού πολιτεύματος καταρρακώνουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και καταργούν κάθε έννοια ισηγορίας, ισονομίας και ισοπολιτείας.



        Δυστυχώς, ακόμα και σε χώρες με δημοκρατική διακυβέρνηση, σε χώρες του λεγόμενου πολιτισμένου κόσμου, γίνονται καθημερινά παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Διότι για ποια προστασία ανθρώπινων δικαιωμάτων μπορεί να  γίνεται λόγος, όταν τα τσιμεντένια μεγαθήρια στερούν τον ήλιο και τον αέρα από τα παιδιά, όταν η απληστία του χρήματος δε μας επιτρέπει να ανασάνουμε και δεν αφήνει τον παραμικρό χώρο για την ψυχαγωγία των παιδιών και την άθληση των νέων, όταν εξαιτίας του νέφους των μεγάλων πόλεων γεμίζουν καθημερινά τα νοσοκομεία μας από ασθενείς, όταν βάναυσα υποβαθμίζεται και αλλοιώνεται το περιβάλλον και η ποιότητα της ανθρώπινης ζωής;



         Για ποια ανθρώπινα δικαιώματα και προστασία τους μπορούμε να μιλάμε, ακόμα και σε αυτές τις δημοκρατικές  χώρες, όταν υπάρχουν εκατομμύρια άνεργοι και άστεγοι, όταν εκατομμύρια άνθρωποι πεινούν και μένουν αναλφάβητοι, ή όταν η άντληση υλικών αγαθών  είναι , τις περισσότερες φορές, αποτέλεσμα εκμετάλλευσης, απάτης, νοθείας και δωροδοκίας;



        Συνεπώς, δεν αρκούν μόνο τα Συντάγματα και οι Διακηρύξεις για την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Είναι απαραίτητο, πέρα από τις οποιεσδήποτε διακηρύξεις, να παρέχεται στον κάθε πολίτη η δυνατότητα να ζει άνετα και ελεύθερα μέσα σε ένα περιβάλλον πολιτισμένο, ανθρώπινο και ευχάριστο, όπως είναι επίσης απαραίτητο να εξασφαλίζεται σ’ αυτόν η σωστή παιδεία, η ολοκληρωμένη και αποτελεσματική δημόσια περίθαλψη και, γενικότερα, μια ανεκτή ποιότητα ζωής. Μόνο έτσι θα μπορούμε να μιλάμε για πραγματική προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ελευθεριών του πολίτη.

                          Κων/νος Δημόπουλος, ΤΑ ΝΕΑ, 11/12/1998





Β. Παρατηρήσεις



1.      Να γράψετε την περίληψη του κειμένου (90-110 λέξεις).                                                    (Μονάδες 25)



2.    Τα ανθρώπινα δικαιώματα κατοχυρώνονται και προστατεύονται από Συντάγματα, από Καταστατικούς Χάρτες Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, από Διακηρύξεις άφθονες και από Διεθνείς Οργανισμούς.    Να μετατρέψτε την παθητική σύνταξη της περιόδου σε ενεργητική.

                                                                   (Μονάδες 5)



3.  Δυστυχώς, ακόμα και σε χώρες με δημοκρατική διακυβέρνηση, σε χώρες του λεγόμενου πολιτισμένου κόσμου, γίνονται καθημερινά παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων.   Να αναπτύξτε μια παράγραφο με παραδείγματα με την παραπάνω θεματική περίοδο.                 

                                                                 (Μονάδες 15)



4. Να γράψτε από ένα συνώνυμο για κάθε μια από τις παρακάτω λέξεις:

στοιχειώδεις,εμφανίζεται, βάναυσα, άντληση, παρέχεται.                                                 (Μονάδες15)



5.      Στις μέρες μας αρκετές πολιτείες και πολλοί φορείς δείχνουν ιδιαίτερη ευαισθησία στην προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ωστόσο, όχι σπάνια, και σε όλο τον κόσμο, τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατούνται. Σε ένα άρθρο στην ιστοσελίδα του σχολείου σας προσπαθήστε να ερμηνεύσετε το φαινόμενο και προτείνετε τρόπους αντιμετώπισής του. (400-500 λέξεις)



                                                                     (Μονάδες 40)


































Σάββατο 11 Ιανουαρίου 2014

Νίκος Κάσδαγλης «Σοροκάδα»





Α) Το έργο του
Ανήκει στην πρώτη μεταπολεμική γενιά. Η συλλογή διηγημάτων του Σπιλιάδες(= ανεμοσούρια, ξαφνική πνοή ανέμου από τη στεριά στη θάλασσα) , το 1952, είναι η πρώτη του δουλειά. Περιλαμβάνει τέσσερα διηγήματα, όλα  σχετικά με τη σχέση του ανθρώπου με τη θάλασσα. Νησιώτης ο ίδιος (γεννημένος στην Κω το 1928 και μόνιμος κάτοικος Ρόδου) δίνει στη θάλασσα κυρίαρχη θέση σ’αυτό το έργο του (απ’όπου και το διήγημα Σοροκάδα- δυνατός νοτιοανατολικός άνεμος, σιρόκος) : είναι η αδυσώπητη μοίρα των ανθρώπων των νησιών, η ευλογία και η καταστροφή τους, η ζωή και η τιμωρία τους.
Άλλα έργα του: Τα δόντια της μυλόπετρας (1955), Κεκαρμένοι (1959), Εγώ ειμί Κύριος ο Θεός σου (1961), Η δίψα (1970), Η Μαρία περιηγείται την ακρόπολη των νερών (1982), τα  χρονικά, Το έλος (1988), Το Αραράτ αστράφτει (1994), Ο Σεφέρης στη δωρική κρήνη (2000), μια νουβέλα, Το θολάμι (1987), και ένα οδοιπορικό, Δρόμοι της στεριάς και της θάλασσας (1988).


  • Βασίζεται στο έργο των Μακρυγιάννη, Καρκαβίτσα, Καραγάτση, Κόντογλου, Μυριβήλη.

  •  Ο ρεαλισμός είναι έντονος στο έργο του. Αποδίδει ρεαλιστικά τη ζωή και τα βιώματα, αλλά και τα υπαρξιακά αδιέξοδα, των Ελλήνων της Κατοχής και του σήμερα.
  •   Περιγράφει συχνά ανθρώπους και ομάδες του περιθωρίου. Με τη ματιά ενός αμέτοχου παρατηρητή περιγράφει τα πάθη τους και τη μοίρα τους που τους συντρίβει.

  •   Ο Κάσδαγλης φτάνει μέχρι τον κοινωνικό ρεαλισμό και το νατουραλισμό, περισσότερο από τους άλλους πεζογράφους της γενιάς του, συνδυασμένο με την ειρωνεία και τη σατιρική διάθεση.


Το θέμα του διηγήματος
Το ναυάγιο του πολεμικού αμερικανικού πλοίου, που οφείλεται στην άρνηση του καπετάνιου του να συμμορφωθεί με τους κανονισμούς του λιμεναρχείου.

Στο διήγημα έχουμε την εφαρμογή του σχήματος «ύβρις- νέμεσις» που λειτουργεί στις αρχαίες τραγωδίες: ο άνθρωπος δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τα όριά του και να εναντιώνεται στη βούληση των θεών. Σε τέτοια περίπτωση επέρχεται η τιμωρία, η οποία  επιφέρει την κάθαρση και αποκαθιστά την τάξη του κόσμου. Το παράδειγμα του Κρέοντα, ο οποίος τιμωρείται γιατί θεώρησε του ανθρώπινους νόμους ανώτερους των θεϊκών στην τραγωδία του Σοφοκλή Αντιγόνη  είναι χαρακτηριστικό.
Στη Σορακάδα ο Αμερικανός καπετάνιος αγνοεί επιδεικτικά τις υποδείξεις του λιμενικού, όχι από λεβεντιά αλλά από αλαζονεία του ισχυρού (η σοροκάδα δε σήκωνε λεβεντιά, αλίμονο αν  άλλαζαν αραξοβόλι τ’αμερικανικά πολεμικά, με την κουβέντα ενός ντόπιου λιμενάρχη).  Αυτή του η στάση συνιστά ύβρη. Η απάντηση – τιμωρία έρχεται με την καταστροφή του πλοίου από τη θαλασσοταραχή.



Επιπλέον, εδώ δηλώνεται και η σχέση του ανθρώπου με τη φύση. Ο άνθρωπος έχει κατορθώσει να επιβληθεί στο φυσικό κόσμο. Δε θα πρέπει όμως να ξεχνά ότι η δράση της φύσης πολλές φορές ξεπερνά τα ανθρώπινα σχέδια και όρια (η φύση εκδικείται) . Αυτό θα πρέπει να αποτελεί αφορμή για σεβασμό του ανθρώπου προς το φυσικό περιβάλλον, που αν μη τι άλλο αποτελεί το «σπίτι» του.



Τα πρόσωπα του διηγήματος

·        Ο Αμερικανός πλοίαρχος: Πρόκειται για τον βασικό ήρωα του έργου, που εμφανίζεται στη μέση του διηγήματος (ενώ το ενδιαφέρον του αναγνώστη έχει κορυφωθεί , λόγω και των προσημάνσεων που έχουν προηγηθεί: Είναι… αεροπλάνο  / αμερικάνικο καταδρομικό= γερό πλοίο κατασκευαστικά).  Αγνοεί τις υποδείξεις του λιμενικού και φέρεται με αλαζονεία που δικαιολογείται λόγω της καταγωγής του: είναι από την Αμερική, την παγκόσμια υπερδύναμη (κούνησε τους ώμους). Δείχνει υπέρμετρη εμπιστοσύνη στην εμπειρία του και στη γερή κατασκευή του πλοίου του. Η ύβρις συντελείται στο εξής  σημείο: αλίμονο αν άλλαζαν αραξοβόλι  τ’αμερικάνικα πολεμικά με την κουβέντα ενός ντόπιου λιμενάρχη˙ τι τους είχανε τους κανονισμούς. Ο καπετάνιος δεν παραβαίνει μόνο τους ναυτικούς κανονισμούς, αλλά περιφρονεί και τους Έλληνες λιμενικούς και τη χώρα τους.


·        Οι άλλοι Αμερικανοί: Ειρωνική φαίνεται να είναι η διάθεση του συγγραφέα  για τους Αμερικανούς γενικότερα. Η φράση επίσκεψη καλής θελήσεως, κάπως έτσι το λένε, θαρρώ δείχνει ακριβώς αυτή τη στάση του συγγραφέα. Η επίσκεψη δεν είναι παρά επίδειξη δύναμης των ισχυρών Αμερικανών (ειδικά στην μετεμφυλιακή Ελλάδα). Η ειρωνεία διαπιστώνεται και στις φράσεις νιαουρίζουν και δίνουν  αλλόκοτην  αίσθηση σα  μαζευτούν πολλές που αφορούν τις γυναίκες των Αμερικανών αξιωματικών. Η ειρωνεία φτάνει στο σαρκασμό με τη φράση ντόπιου λιμενάρχη στην περίπτωση της ύβρεως: ο συγγραφέας επισημαίνει τη νοοτροπία των ισχυρών που θεωρούν τους ντόπιους υποτελείς.


·        Οι Έλληνες του νησιού: Αρνητικά σχολιάζονται και οι Έλληνες ιδιοκτήτες μπαρ και άλλων μαγαζιών που  θα σύχναζαν οι Αμερικάνοι  από το συγγραφέα. Κάνουν τα πάντα για να τους προσελκύσουν και να κερδίσουν από αυτούς. Διακρίνεται μια δουλοπρεπή στάση έναντι των ξένων στους οποίους προσφέρουν όλες τις υπηρεσίες  και πιστοποιούν την αλλοτρίωση των ηθών (το λιμάνι είχε ετοιμαστεί να καλοδεχτεί τους Αμερικανούς,  άλλαξαν τα ονόματα των μπαρ, έφεραν κορίτσια από τον Πειραιά για τους ναύτες). Οι υπόλοιποι Ροδίτες εμφανίζονται μεγαλόψυχοι, αφού σπεύδουν να σώσουν τους ναυαγούς Αμερικάνους και ένας, μάλιστα, εργάτης σκοτώθηκε στη διαδικασία διάλυσης του ναυαγισμένου πλοίου. 


·        Ο αφηγητής: Αποτελεί επίσης κύριο πρόσωπο. Κρατά μια διαφορετική στάση τόσο από τον Αμερικανό καπετάνιο, όσο και από του Έλληνες επιχειρηματίες. Διακρίνεται για τον αντιαμερικανισμό του, αφού δεν υποτάσσεται και δεν είναι αλλοτριωμένος. Ριψοκινδυνεύει (κολυμπάει  στην αγριεμένη θάλασσα, αλλά με προσοχή), αλλά δεν εναντιώνεται στη φύση.



Αφηγηματική τεχνική

Οι δύο ιστορίες και η σύνδεσή τους με την αφήγηση
Στο διήγημα εντοπίζουμε δύο ιστορίες: α) την προσωπική ιστορία του αφηγητή που συνηθίζει να κολυμπά στο μόλο και αναφέρει ότι στον πάτο της θάλασσα υπάρχουν τα συντρίμμια του αμερικανικού πλοίου  και β) την ιστορία του ναυαγίου που εγκιβωτίζεται στην πρώτη (αυτή του αφηγητή). Συνδετική φράση είναι:  Στον πάτο… το διαλύσανε.


Ο αφηγητής
Ο αφηγητής είναι ο ήρωας της πρώτης ιστορίας: γνωρίζει το συμβάν με το αμερικανικό πλοίο και ίσως ως αυτόπτης μάρτυρας. Στη δεύτερη ιστορία δε συμμετέχει, αλλά διηγείται την ιστορία, σχολιάζει και διαμορφώνει την εξέλιξή της.


Πρόσωπα αφήγησης
Χρησιμοποιούνται και τα τρία πρόσωπα στην αφήγηση. Ο συγγραφέας ξεκινά με το β’ πρόσωπο (πρέπει να ξυπολυθείς για να πας στην άκρη του) που προδίδει αμεσότητα και διευκολύνει την επικοινωνία με τον αναγνώστη.
Στην τρίτη παράγραφο χρησιμοποιεί το α’ πρόσωπο και αναφέρεται στο ναυάγιο και αφηγείται την ιστορία στο γ’ πρόσωπο, κρατώντας απόσταση από τα γεγονότα. Στον επίλογο επανέρχεται στο β΄πρόσωπο για να τονίσει την αλήθεια της ιστορίας (αν κοιτάξεις…βλέπεις).
Βασικά όμως έχουμε τριτοπρόσωπη αφήγηση, με παντογνώστη αφηγητή και μηδενική εστίαση. Οι σκέψεις του κυβερνήτη του πλοίου (δε γινόταν καλύτερη φροντίδα…τι τους είχαν τους κανονισμούς!) συνιστούν εσωτερικό μονόλογο που αποκαλύπτουν το ήθος του.


Ρεαλισμός
Οι  ρεαλιστικές περιγραφές είναι χαρακτηριστικό της γραφής του Κάσδαγλη. Ο χαρακτήρας των προσώπων αποδίδεται χωρίς εξωραϊσμούς, που φτάνουν στο νατουραλισμό. Παραδείγματα: ο υπερόπτης πλοίαρχος, οι Αμερικανίδες, τα κορίτσια του Πειραιά, οι κερδοσκόποι ιδιοκτήτες των μπαρ. Ρεαλιστική και παραστατική η σκηνή της τραγωδίας (βάρεσε…μισοπνιγμένους) και η περιγραφή του ναυαγισμένου πλοίου (τ’ αμερικάνικο….είχε πεθάνει πια.).


 

Α) Του κυρ Βοριά (παραλογή)



Ο κυρ Βοριάς παράγγειλε νούλω των καραβιώνε:
"Καράβια π’ αρμενίζετε, κάτεργα που κινάτε,
εμπάτε στα λιμάνια σας, γιατί θε να φυσήξω,
ν’ ασπρίσω κάμπους και βουνά, να κρυώσω κρυές βρυσούλες,
κι οσά βρω μεσοπέλαγος, στεριάς θε να τα ρίξω".
Κι όσα καράβια τ’ άκουσαν, όλα λιμάνια πιάνουν,
του κυρ Αντριά το κάτεργο μέσα βαθιά αρμενίζει.
"Δε σε φοβούμαι, κυρ Βοριά, φυσήσεις δε φυσήσεις,
τι έχω καράβι από καρυά και τα κουπιά πυξάρι,
έχω κι αντένες μπρούτζινες κι ατσάλενα κατάρτια,
έχω πανιά μεταξωτά, της Προύσας το μετάξι,
έχω και καραβόσκοινα από ξανθής μαλλάκια
κι έχω και ναύτες διαλεχτούς, όλο άντρες του πολέμου,
κι έχω κι ένα ναυτόπουλο, που τους καιρούς γνωρίζει,
και εκεί που στήσω μια φορά την πλώρη, δε γυρίζω".

"Ανέβα, βρε ναυτόπουλο, στο μεσιανό κατάρτι,
για να διαλέξεις τον καιρό, να ιδείς για τον αέρα".
Παιζογελώντας ανέβαινε, κλαίοντας κατεβαίνει.
"Το τι είδες, βρε ναυτόπουλο, αυτού ψηλά που πήγες";
Είδα τον ουρανό θολό και τ’ άστρα ματωμένα,
είδα τη μπόρα που άστραψε και το φεγγάρι εχάθη
και στης Αττάλειας τα βουνά αστραχαλάζι πέφτει.

Ώστε να ειπεί, να καλοειπεί, να καλοκουβεντιάσει,
βαριά φουρτούνα πλάκωσε και το τιμόνι τρίζει,
απρογυαλίζει η θάλασσα, σιουρίζουν τα κατάρτια,
σκώνονται κύματα βουνά, χορεύει το καράβι,
σπιλιάδα του `ρθε από τη μια, σπιλιάδα από την άλλη,
σπιλιάδα από τα πλάγια του κι εξεσανίδωσέ το.
Γιόμισε η θάλασσα πανιά, το κύμα παλληκάρια,
και το μικρό ναυτόπουλο σαράντα μίλια πάγει.

Όλες οι μάνες κλαίγανε κι όλες παρηγοριούνται,
μα μια μανούλα ενού παιδιού παρηγοριά δεν έχει.
Βάνει τις πέτρες στην ποδιά, τα τρόχαλα στον κόρφο,
πετροβολάει τη θάλασσα και τροχαλάει το κύμα.
"Θάλασσα, πικροθάλασσα και πικροκυματούσα,
πόπνιξες το παιδάκι μου, π’ άλλο παιδί δεν έχω.
Δε φταίω η δόλια θάλασσα, δε φταίω εγώ το κύμα,
μόν’ φταίει ο πρωτομάστορας που φτιάνει τα καράβια,
και τα πελέκαγε φτενά και τα γυρίζει ο αέρας,
και χάνω τα καράβια μου που είναι δικά μ’ στολίδια,
χάνω τα παλληκάρια μου, οπού με τραγουδούνε.




Β) Κίχλη (Γ. Σεφέρης)
Άκουσα τη φωνή
Καθώς εκοίταζα στη θάλασσα να ξεχωρίσω
Ένα καράβι που το βούλιαξαν εδώ και χρόνια˙
το’λεγαν «Κίχλη»˙ ένα μικρό ναυάγιο˙ τα κατάρτια,
σπασμένα κυματίζανε λοξά στο βάθος, σαν πλοκάμια
ή μνήμη των ονείρων, δείχνοντας το σκαρί του
στόμα θαμπό κάποιου μεγάλου κήτους νεκρού

σβησμένο στο νερό.






Βιβλιογραφία



Ολυμπίου, Κ., & Χρίστη, Κ. (n.d.). Φιλολογικές Σελίδες. Ανάκτηση από http://users.sch.gr/papangel/sch/lit/ko.kasdaglis1.html
Πολίτης, Ν. Γ. (1991). Δημοτικά τραγούδια. Αθήνα: Γράμματα.
Σεφέρης, Γ. (1972). Ποιήματα. Αθήνα: Ίκαρος.
Στέφος, Α. (n.d.). Σύνδεσμος Φιλολόγων Δωδεκανήσου. Ανάκτηση από http://filologoi.pblogs.gr/2011/03/a-stefos-nikos-kasdaglhs-synoptikh-paroysiash-ths-zwhs-kai-toy-e.html