Κυριακή 19 Νοεμβρίου 2017

Χειρωνακτική και πνευματική εργασία

Χειρωνακτική και πνευματική εργασία

  •   Η διάκριση είναι συμβατική, αφού ο άνθρωπος αποτελεί ενιαία οντότητα, ενότητα πνεύματος και σώματος. Σε εργασίες που υπερέχει η σωματική δύναμη (π.χ κατασκευές, απασχολούμενοι στη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, τον στρατό, τις μεταφορές, κ.α) αυτές  χαρακτηρίζονται χειρωνακτικές.  Σε εργασίες που υπερέχει  η πνευματική δύναμη (π.χ δικηγόροι, συγγραφείς, εκπαιδευτικοί, οικονομολόγοι, κ.α) χαρακτηρίζονται ως πνευματικές ή επιστημονικές.
  •   Όλες οι εργασίες είναι απαραίτητες για την επιβίωση του  κοινωνικού συνόλου και την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας, άρα ισότιμες.  
  •   Διαφέρουν μόνο ως προς τον τρόπο που ασκούνται, τις συνθήκες εργασίας  και την αμοιβή τους.
  •   Και οι δύο μορφές εργασίας συμβάλλουν στην κάλυψη βιοτικών και ψυχικών αναγκών του ανθρώπου.
  •   Συμβάλλουν στην ολοκλήρωση της προσωπικότητάς του.
  •   Προάγουν τον πολιτισμό, γιατί τα προϊόντα του πολιτισμού δεν είναι μόνο αποτέλεσμα του πνεύματος, αλλά και των χεριών.

Γιατί οι χειρωνακτικές εργασίες θεωρούνται κατώτερες;
  •   Η χειρωνακτική εργασία αντιμετωπίζεται υποτιμητικά, ακόμη από την αρχαιότητα, όταν τα επαγγέλματα διακρίνονταν σε «ελεύθερα», που ασκούσαν οι ελεύθεροι πολίτες και σε «βάναυσα», που ασκούσαν οι δούλοι.
  •   Στις καπιταλιστικές κοινωνίες η μορφή εργασίας είναι κριτήριο για την απόκτηση κύρους. Η χειρωνακτική εργασία συνδέεται με τον αναλφαβητισμό, τη φτώχεια και το χαμηλό πνευματικό επίπεδο και απαξιώνεται.  Αντίθετα η πνευματική συνδέεται με τη δυνατότητα του ατόμου να έχει επαγγελματική σταδιοδρομία και εξέλιξη και να διαμορφώνει σχέσεις κοινωνικού κύρους. Ο διαχωρισμός αυτός δημιουργεί επαγγελματικά  στερεότυπα και αναπαράγει την κοινωνική ανισότητα.
  •   Οι χειρωνακτικές εργασίες αμείβονται λιγότερο και οι συνθήκες είναι πιο δύσκολες και κουραστικές και απαιτούν συχνά αυξημένη μυϊκή δύναμη.
  •   Η είσοδος της μηχανής δημιουργεί τυποποίηση στην εργασία, που με τη σειρά της οδηγεί στην αλλοτρίωση.
  •   Η εκπαίδευση (τεχνική-επαγγελματική ή) όσων ασχολούνται με χειρωνακτικές εργασίες είναι υποβαθμισμένη.
  •   Τα χειρωνακτικά επαγγέλματα δεν εξασφαλίζουν το κοινωνικό κύρος των πνευματικών επαγγελμάτων.

 
Το μάζεμα της ελιάς: εποχική αγροτική εργασία (R.A. McCabe, Ελλάδα:Τα χρόνια της αθωότητας, εκδ. Πατάκη, 2003).





Γιατί οι δύο μορφές εργασίας είναι ισότιμες;
  •   Σήμερα, με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, οι χειρωνακτικές εργασίες που έχουν κυρίως σχέση με τη χρήση μηχανημάτων προϋποθέτουν  γνώσεις τεχνικές για τη χρήση τους. Δεν είναι αποκομμένες από τη λογική επεξεργασία.
  •   Η κοινωνική προσφορά του εργαζόμενου δεν προσδιορίζεται από τη μορφή της εργασίας του, αλλά από το περιεχόμενό της.
  •   Η συνεισφορά και των δύο μορφών εργασίας στην αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων είναι  ισότιμη: τα αγαθά που είναι απαραίτητα για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους παράγονται τόσο από τους χειρώνακτες, όσο και από τους πνευματικά εργαζόμενους.
  •   Η ισοτιμία όλων των μορφών εργασίας είναι απαραίτητη ώστε η επιλογή του επαγγέλματος  να μην καθορίζεται από στερεότυπα και προκαταλήψεις. Έτσι θα αποφευχθεί η έλλειψη εργατικών χεριών που υπάρχει σε ορισμένους κλάδους χειρωνακτικής εργασίας και η «παραγωγή» ανέργων πτυχιούχων που δεν έχει ανάγκη η αγορά εργασίας.
  •   Η ισοτιμία της χειρωνακτικής και πνευματικής εργασίας αποδεικνύει ότι η κοινωνία δε διαχωρίζει τα μέλη της, αλλά αναδεικνύει την ελευθερία και την ισότητα, την αλληλεγγύη και τη διαφορετικότητα ως βασικές αξίες της.





Εργάτες και διανοούμενοι
Σήμερα, ακόμη και οι απλοί εργάτες πρέπει να εκπαιδεύονται και να μορφώνονται. Πρέπει να κατανοούν τα πολύπλοκα προβλήματα της εποχής μας. Διαφορετικά δε θα είναι τίποτε περισσότερο από ένα ζευγάρι χέρια που ενεργούν χωρίς να βλέπουν ποια είναι η σχέση της δουλειάς τους με την κοινωνική δομή.  Έτσι όπως είναι οι εργάτες σήμερα και όπως τους χρησιμοποιούν στην παραγωγή, θα μπορούσε να τους φανταστεί κανείς χωρίς κεφάλι. Αλλά και οι διανοούμενοι της εποχής μας είναι άνθρωποι μισο-ανάπηροι, αφού τα χέρια τους παραμένουν άχρηστα. Το μυαλό τους θα στεγνώσει τελικά, αν δεν μπορούν να πλησιάσουν το μεγαλείο της ζωντανής πραγματικότητας της εποχής μας, αν αποκλειστούν από το εργαστήριο της καθημερινής πρακτικής πραγματικότητας. Άνθρωποι με χέρια και χωρίς κεφάλι, και άνθρωποι με κεφάλι και δίχως χέρια είναι το ίδιο έξω από τόπο και χρόνο στη σύγχρονη κοινωνία.

                                                                                                       Μαρία Μοντεσόρι.