Κωστής Παλαμάς, Το πανηγύρι στα σπάρτα

Κωστής Παλαμάς

Τὸ πανηγύρι στὰ σπάρτα

Γιὰ κοίτα πέρα καὶ μακριὰ τὶ πανηγύρι
ποὺ πλέκουν τὰ χρυσὰ τὰ σπάρτα στὸ λιβάδι!
Στὸ πανηγύρι τὸ πανεύοσμο ἀπ᾿ τὰ σπάρτα
μὲ τὴ γλυκιὰν ἀνατολὴ γλυκοξυπνώντας
νὰ τρέξω βούλομαι κι ἐγὼ στὸ πανηγύρι,
θησαυριστὴς νὰ κλείσω μὲς τὴν ἀγκαλιά μου
σωροὺς τὰ ξανθολούλουδα καὶ τὰ δροσάνθια,
κι ὅλο τὸ θησαυρὸ νὰ τονε σπαταλέψω
στὰ πόδια τῆς ἀγάπης μου καὶ τῆς κυρᾶς μου.
Ὅμως βαθιὰ εἶναι τὸ ξανθόσπαρτο λιβάδι.
Κι ὅπως μιᾶς πρόσχαρης ζωῆς εἴκοσι χρόνων
κόβει τὸ λευκοστόλισμα θανάτου λύπη,
ἔτσι τὸν ἄκοπο γοργὸ μοῦ κόβει δρόμο
ἀτέλειωτος ἀνάμεσα ξεφυτρωμένος
ὁ κακὸς δρόμος μὲς τὰ βάλτα καὶ στὰ βούρλα.
Τ᾿ ἀγκαθερὰ φυτὰ ξεσκίζουνε σὰ νύχια
καὶ σὰν τὰ ξόβεργα τὸ χῶμα παγιδεύει
τοῦ κάμπου τοῦ κακοῦ στὰ βούρλα καὶ στὰ βάλτα,
ἐκεῖ ποὺ στὸ φλογόβολο τὸ ἁψὺ τοῦ ἥλιου
(ποῦ δρόσος μιᾶς πνοῆς; ποῦ σκέπασμα ἑνὸς δέντρου;)
σὰν ἀστραπὴ ἀργυρὴ χτυπάει τὰ μάτια ἡ ἅρμη.
Λιγοψυχῶ, λυγίζομαι, παραστρατίζω,
κι ἀποκάνω καὶ πέφτω, κι ἀποκαρωμένος
νοιώθω στὸ μέτωπο τ᾿ ἀγκάθια, καὶ στὰ χείλια
νοιώθω τὴν πίκρα τῆς ἁρμύρας, καὶ στὰ χέρια
νοιώθω τὴ γλίνα τῆς νοτιᾶς, καὶ στὰ ποδάρια
νοιώθω τὸ φίλημα τοῦ βάλτου, καὶ στὰ στήθη
νοιώθω τὸ χάιδεμα τοῦ βούρλου, νοιώθω ἐντός μου
τὴ μοίρα τοῦ γυμνοῦ καὶ τ᾿ ἀνήμπορου κόσμου.
(Ὦ! ποῦ εἶσαι, ἀγάπη καὶ κυρά μου;) Καὶ σὲ βάθη
δειλινῶν πορφυρῶν, πλούσια ζωγραφισμένων,
τὸ πανηγύρι ποὺ χρυσᾶ τὰ σπάρτα πλέκουν,
τὸ πανηγύρι τὸ πανεύοσμο στὰ σπάρτα,
μὲ βλέπει, μὲ καλεῖ, καὶ μὲ προσμένει ἀκόμα.

 





Ο κύκλος της ζωής μέσα από την ποίηση 2. Ο θάνατος



Ο  επόμενος κύκλος στη ενότητα Μοντέρνα και Παραδοσιακή Ποίηση έχει θέμα το Θάνατο.

Και σε αυτή την ενότητα θα ασχοληθούμε με τρία ποιήματα.


Διαβάστε τα παρακάτω ποιήματα:

1.  ΛΟΡΕΝΤΖΟΣ ΜΑΒΙΛΗΣ, «Λήθη»

       (Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Α΄ Λυκείου)

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-A111/262/1916,6370/




2.  Κ.Γ. ΚΑΡΥΩΤΑΚΗ, «Πρέβεζα»

Κ.Γ. Καρυωτάκης, Ποιήματα και πεζά. Επιμ. Γ. Π. Σαββίδης, Νέα Ελληνική Βιβλιοθήκη, σ. 141-142. Αθήνα: Εστία, 2001.

http://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/tools/concordance/browse.html?cnd_id=6&text_id=1099






3. ΝΑΝΟΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ, «Μικρός θρήνος»

 (Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Γ΄ Λυκείου)

 

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-C131/595/3928,17232/

 







Στη συνέχεια συμπληρώστε το Δελτίο Ανάγνωσης του κάθε ποιήματος (όπως στην εργασία Μοντέρνα και παραδοσιακή ποίηση : άσκηση εντοπισμού χαρακτηριστικών)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

ΠΟΙΗΤΗΣ

 

ΤΙΤΛΟΣ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ

 

 

Στίχος

 

 

Στροφή

 

 

Μέτρο

 

 

Ομοιοκαταληξία

 

 

Τίτλος

 

 

Νοηματική αλληλουχία

 

 

Θέματα / Μοτίβα

 

 

Λυρισμός

 

 

Δραματικότητα

 

 

Στίξη

 

 

Λεξιλόγιο

 

 

Σύνταξη

 

 




Ένας από τους στόχους της ενότητας είναι να ακούσουμε μελοποιημένη ποίηση.

Θα αρχίσουμε με τη μελοποίηση και την ερμηνεία του Βασίλη Παπακωνσταντίνου στο ποίημα του Κ. Καρυωτάκη "Πρέβεζα".

 





Απαντήστε με ένα σχόλιο ποια συναισθήματα σας προκαλεί η μελοποίηση.

Μπορείτε να οπτικοποιήσετε έναν στίχο του ποιήματος επιλέγοντας μια εικόνα από το διαδίκτυο.

Ο κύκλος της ζωής μέσα από την ποίηση 1. Η ζωή

Σε συνέχεια της μελέτης μας των Λογοτεχνικών Ρευμάτων και των χαρακτηριστικών της Μοντέρνας και Παραδοσιακής ποίησης θα ασχοληθούμε με ποιήματα που θα έχουν γενικότερο Θέμα τον κύκλο της ζωής. Οι ενότητες  είναι  οι εξής:
1) Η ζωή
2) Ο θάνατος
3) Ο έρωτας
4) Η τέχνη
5) Το ταξίδι
6) Τα νιάτα και τα γηρατειά
Τις ενότητες αυτές θα τις επεξεργαζόμασταν σε ομάδες στην τάξη, αλλά τώρα θα τις δούμε όλοι μαζί και όταν θα επιστρέψουμε στην τάξη θα συζητήσουμε πάνω σ’ αυτές που θα καλύψουμε και θα συνεχίσουμε με τις υπόλοιπες.
Στόχοι μας θα είναι:
Να μελετήσουμε και να εξοικειωθούμε με παραδοσιακά και μοντέρνα ποιήματα.

Να συνειδητοποιήσουμε  τη σπουδαιότητα και τη διαχρονικότητα θεμάτων, όπως η ζωή, ο θάνατος, το ταξίδι, η τέχνη, ο έρωτας, η νεότητα και το γήρας.

Να κωδικοποιήσουμε τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και της μοντέρνας ποίησης (ελεύθερος στίχος, άλογο στοιχείο, δραματικότητα, καθημερινό λεξιλόγιο).
Να γνωρίσουμε το έργο σημαντικών Ελλήνων ποιητών , όπως ο Δ. Σολωμός, ο Κ. Καβάφης, ο Κ. Παλαμάς, ο Κ. Καρυωτάκης, ο Γ. Σεφέρης, ο Ο. Ελύτης, κ.α
Να ακούσουμε μελοποιημένα ποιήματα ή απαγγελίες ποιημάτων από γνωστούς ηθοποιούς.
Να δημιουργήσουμε  πολυτροπικά, δημιουργικά γραμμένα κείμενα.




1. Η ζωή

Διαβάστε τα παρακάτω ποιήματα:

1. ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ, «Το πανηγύρι στα σπάρτα»



2. ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι , ΜΟΝΟ τα Σχεδίασμα Β΄, 1 (Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει·....)  / Σχεδίασμα Γ΄, 6 ( Ο πειρασμός: Έστησ' ο έρωτας χορό...)



3. ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ, Ήλιος ο πρώτος, [Στα χτήματα βαδίσαμε όλη μέρα…] 












Στη συνέχεια συμπληρώστε το Δελτίο Ανάγνωσης του κάθε ποιήματος (όπως στην εργασία Μοντέρνα και παραδοσιακή ποίηση : άσκηση εντοπισμού χαρακτηριστικών)


ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
ΠΟΙΗΤΗΣ


ΤΙΤΛΟΣ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ


Στίχος


Στροφή


Μέτρο


Ομοιοκαταληξία


Τίτλος


Νοηματική αλληλουχία


Θέματα / Μοτίβα


Λυρισμός


Δραματικότητα


Στίξη


Λεξιλόγιο


Σύνταξη

















Είμαστε οι Πηγές του μέλλοντος


Ζούμε μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Οι  παρατηρήσεις και οι εμπειρίες του σήμερα θα χρησιμοποιηθούν ως πηγές για τους ιστορικούς του μέλλοντος.
Ας καταγράψουμε τις αλλαγές που παρατηρούμε στο περιβάλλον μας, τη χώρα, τον κόσμο μας με το ξέσπασμα της πανδημίας του COVID-19.

Kαταγράψτε αυτά που βλέπετε και ακούτε στις ειδήσεις, μεταξύ των φίλων σας, της οικογένειας σας, της κοινωνίας σας, συμπληρώνοντας την παρακάτω φόρμα.

Καταθέστε τη μαρτυρία σας


Χρησιμοποιήστε κείμενο, ποίηση, σκίτσο, βίντεο για να καταγράψετε τις εμπειρίες σας κατά τη διάρκεια της πανδημίας.



 Οι απαντήσεις σας θα συγκεντρωθούν και θα αξιοποιηθούν (θα αποφασίσουμε με ποιον τρόπο:  έκθεση, έκδοση, κ.α), όταν επιστρέψουμε στο σχολείο. 






Η ημέρα της ποίησης τη χρονιά του COVID-19



ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΕΜΕΙΝΑΝ ΣΠΙΤΙ

Και οι άνθρωποι έμειναν σπίτι
και διάβασαν βιβλία και άκουσαν
και ξεκουράστηκαν και εξασκήθηκαν
και έκαναν τέχνη και έπαιξαν
και έμαθαν νέους τρόπους ύπαρξης
και σταμάτησαν
και άκουσαν βαθύτερα
κάποιοι διαλογίστηκαν
κάποιοι προσευχήθηκαν
κάποιοι χόρεψαν
κάποιοι συνάντησαν τη σκιά τους
και οι άνθρωποι άρχισαν να σκέφτονται διαφορετικά
και οι άνθρωποι θεραπεύτηκαν
και χωρίς τους ανθρώπους που ζούσαν σε δρόμους άγνοιας
επικίνδυνους, χωρίς νόημα και χωρίς ψυχή
και η γη ακόμη άρχισε να θεραπεύει
και όταν τελείωσε ο κίνδυνος
και οι άνθρωποι βρήκαν ο ένας τον άλλον
λυπήθηκαν για τους νεκρούς
και έκαναν νέες επιλογές
και ονειρευόταν νέα οράματα
και δημιούργησαν νέους τρόπους ζωής
και θεράπευσαν τη γη ολοκληρωτικά
ακριβώς όπως θεράπευσαν τους εαυτούς τους.
 Κάθλιν Ο΄Μίρα (1839 -1888) Γαλλοϊρλανδή, καθολική συγγραφέας και βιογράφος  «And people stayed home…», ο τίτλος του.