Μανόλης Αναγνωστάκης "Νέοι της Σιδώνας, 1970"


Ο ποιητής διαβάζει το ποίημα
 Γενικά


  • —   Η συλλογή Στόχος (1970) περιέχει ποιήματα που γράφτηκαν στην περίοδο της δικτατορίας 1967-74.

  • —  Στους Νέους της Σιδώνας ο ποιητής εκφράζει την πίκρα του για τη συμπεριφορά κάποιων νέων της εποχής του που θυμίζουν τους αντίστοιχους του ομώνυμου καβαφικού ποιήματος. Ειδικότερα ο ποιητής πικραίνεται για την ανεκτική στάση τους απέναντι στο καθεστώς της χούντας του 1967.

  • —  Στόχος του είναι να αφυπνίσει τη νέα γενιά για να ξεσηκωθεί εναντίον του καθεστώτος.
Θεματικοί άξονες 
  1. Η εμφάνιση και ο τρόπος ζωής των νέων: "Κανονικά...δράση" 
  2. Οι κοινωνικοί και πολιτικοί προβληματισμοί των νέων και η δράση τους : "Καλά, με νόημα και ζουμί τα ταργούδια σας... άμεσο παρών και δραστικό - "
  3. Η ειρωνία και η αξιολόγηση των νέων από τον ποιητή: "Νομίζω...κούραση"
  4. Η πικρία και η απογοήτευση του ποιητή και της γενιάς του: ".(Mας γέρασαν προώρως Γιώργο, το κατάλαβες;)"
  • Ο τίτλος 

  • —             Παραλληλίζεται η στάση των νέων των δύο εποχών.—  
  • —    Ο τίτλος παραπέμπει στα χρόνια της δικτατορίας (οι πολίτες διώκονται για την αντίθεσή τους στο καθεστώς).
Ανάλυση κατά στίχο
 
Kανονικά δεν πρέπει νάχουμε παράπονο

  • —    Καθησυχασμός της γενιάς του ποιητή (νάχουμε), αλλά με έντονο προβληματισμό (δεν πρέπει…).
  • —    Το κανονικά παραπέμπει στη λογική. Ωθεί όμως στον προβληματισμό: τι θα γίνει αν δεν σκεφτούμε κανονικά; Θα έχουμε την ίδια άποψη για τους νέους;
  • —    Ειρωνικός ο τόνος του πρώτου στίχου. 
 
Kαλή κι εγκάρδια η συντροφιά σας, όλο νιάτα,
κορίτσια δροσερά- αρτιμελή αγόρια
γεμάτα πάθος κι έρωτα για τη ζωή και για τη δράση.
—  Γενική παρουσίαση νέων της Ελλάδας του 70.

  • —    Ο 2ος στίχος αιτιολογεί τον πρώτο.

  • —    Η λέξη συντροφιά παραπέμπει στη γενιά.

  • —    Συσσώρευση θετικών στη σημασία λέξεων: δροσερά, αρτιμελή, πάθος, έρωτα, ζωή, δράση.

  • —    Οι νέοι παρουσιάζονται ανοιχτόκαρδοι, γεμάτοι υγεία και ανεμελιά.

  •     Η λέξη δράση δεν αποσαφηνίζεται προς το παρόν.



 Kαλά, με νόημα και ζουμί και τα τραγούδια σας…. Για τον καημό του εν γένει πάσχοντος ανθρώπου
—  Τα τραγούδια των νέων της εποχής.

  • —  Ουσιαστικό το περιεχόμενό τους, εκφράζουν τη νεολαία της εποχής.

  • —  Μακριά όμως, από την ελληνική πραγματικότητα, που δοκιμάζεται κάτω από τη δικτατορία με φυλακίσεις και βασανιστήρια. (Η λογοκρισία απαγόρευε τα τραγούδια με πολιτικό περιεχόμενο και αγωνιστική διάθεση. Οι νέοι δεν τα τραγουδούσαν).

  • —  Αναφέρονται σε ήρωες παλιότερων εποχών (προγονοπληξία), σε επαναστάσεις που έγιναν σε χώρες της Λατ. Αμερικής ή της Κίνας (βλ. Τσε Γκεβάρα) ή στηλίτευαν τον πόλεμο του Βιετνάμ.






 
  • —  Παρουσιάζεται μια δράση χωρίς κόστος, ανώδυνη, επιφανειακή

  • —  Τα προβλήματα της χώρας δεν αγγίζουν τους νέους.

  • —  Ειρωνικός τόνος με συναισθηματικά φορτισμένο λεξιλόγιο: Kαλά, με νόημα και ζουμί και τα τραγούδια σας,  τόσο, μα τόσο ανθρώπινα,(αναδίπλωση), συγκινημένα, τα παιδάκια, καημό, πάσχοντος.

  • —  Επαναφορά: Για τα παιδάκια… Για ήρωες… Για επαναστάτες…. Για τον καημό.
 
Iδιαιτέρως σάς τιμά τούτη η συμμετοχή
στην προβληματική και στους αγώνες του καιρού μας
δίνετε ένα άμεσο παρών και δραστικό

 —  Ο ειρωνικός έπαινος του ποιητή
  • —  Οι νέοι δε συμμετέχουν μόνο θεωρητικά στους αγώνες των λαών, αλλά ενεργητικά  ( συμμετοχή, άμεσο και δραστικό παρών).
  • —  Ολοφάνερη η ειρωνεία του ποιητή. Η συμμετοχή των νέων στο δράμα της χώρας τους είναι ανύπαρκτη
  • —  Η δράση τους (στ. 6) περιορίζεται στα τραγούδια τους.



- κατόπιν τούτου
Νομίζω δικαιούσθε με το παραπάνω                                                              
Δυο, τρεις τρεις, να παίξετε, να ερωτευθείτε,
Και να ξεσκάσετε, αδελφέ, μετά από τόση κούραση.

 
—  Ο σαρκασμός

  • —  Ο χωρισμός με την παύλα γίνεται για λόγους έμφασης.

  • —  Παρουσιάζεται ειρωνικά η ανταμοιβή των νέων, που ο ποιητής θεωρεί (νομίζω) ότι ταιριάζει στους νέους. Αυτή είναι η ξεκούραση από τους αγώνες και η ξεγνοιασιά.

  • —  Ο σαρκασμός δηλώνεται με τις εκφράσεις με το παραπάνω, αδελφέ, κούραση.

  • —    Η φράση Δυο δυο, τρεις τρεις συνιστά ανταμοιβή: έτσι η νεολαία θα δείξει την ανυπακοή της στην απαγόρευση των δημοσίων συγκεντρώσεων από τη χούντα (ειρωνεία), πέρα των πέντε ατόμων.

  • —  Η φράση κατόπιν τούτου ειρωνεύεται την επιβολή της καθαρεύουσας από το καθεστώς στην εκπαίδευση.

  • —  Αποκορύφωση της ειρωνείας.
 
(Mας γέρασαν προώρως, Γιώργο, το κατάλαβες;)
 
—  Η πικρία για την περασμένη γενιά

  • —  Ο ποιητής απευθύνεται σε κάποιον φίλο του πιθανόν συναγωνιστή του.
  • —  Δηλώνει την απαισιοδοξία του και την πικρία του και την απογοήτευσή του.
  • —  Οι νέοι της εποχής με την έλλειψη αγωνιστικότητας είναι σαν να έχουν γεράσει ψυχικά.
  • —  Η γενιά του ποιητή βρίσκεται στη μέση ηλικία και νιώθει ακόμη πιο γερασμένη όταν βλέπει τους νέους να έχουν τέτοια αντίδραση στο καθεστώς.
  • —  Η παρένθεση δηλώνει την αλλαγή ύφους: μετάβαση από την ειρωνεία στην πικρία.
  • —  Το ποίημα αρχίζει με τίτλο που παραπέμπει στο Καβάφη και τελειώνει με απότομη αλλαγή ατμόσφαιρας και αιφνιδιασμό (βλ. Τι θ’απογίνουμε χωρίς βαρβάρους;)
 
Ο στόχος του ποιητή

  • —  Επικρίνει την αδράνεια των νέων και προσπαθεί να τους φιλοτιμήσει, ώστε να ενεργοποιηθούν εναντίον του καθεστώτος.
  • —  Έντονος προβληματισμός του ποιητή σε κοινωνικά και πολιτικά θέματα.
  • —  Φανερή η πικρία του ότι από τη σύγχρονη  νεολαία απουσιάζει η αγωνιστικότητα και ο ουσιαστικός προβληματισμός.
 
Σύγκριση με το ομώνυμο ποίημα του Καβάφη 
 
•Οι νέοι των δύο εποχών δεν ταυτίζονται εντελώς, αλλά έχουν αρκετά κοινά γνωρίσματα.


Καβαφικοί νέοι
Νέοι του 1970
•    Εκλεπτυσμένοι.
•   Ενδιαφέρον για τα γράμματα και τις τέχνες.
•   Αρέσκονται στις ανέσεις του βίου.

•   Έχουν πολιτικά και κοινωνικά ενδιαφέροντα που περιορίζονται σε θεωρητικό επίπεδο.
•   Ενδιαφέρονται για τις διασκεδάσεις.

•   Υποβαθμίζουν τα θέματα που σχετίζονται με την αγωνιστική δράση: τη φιλοπατρία, τους αγώνες για δημοκρατία και ελευθερία.

•  Δεν ευαισθητοποιούνται πάνω στη δύσκολη κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα.
•  Δεν έχουν συνειδητοποιήσει το χρέος τους




Τεχνική του ποιητή
Γλώσσα

Απλή , κατανοητή.

•  Λέξεις από την καθημερινότητα (ζουμί, ξεσκάσετε, αδελφέ).

•  Λέξεις από την καθαρεύουσα ( του πάσχοντος, κατόπιν τούτου) = ειρωνεία στο καθεστώς/ ομοιότητα με τον Καβάφη.

•   Χρήση α’ πληθ.= απευθύνεται στο φίλο του(στη γενιά του).

•   Χρήση β΄ πληθ.= απευθύνεται στους νέους .
  •   Διαλογικός χαρακτήρας
Ύφος
 
•   Απλό, λιτό.

•  Δεν επιδιώκεται ο λυρισμός.

•  Κυριολεξία και σαφήνεια.

•  Διάχυτη η ειρωνική διάθεση.

•  Προσωπικός τόνος = αμεσότητα 





Βιβλιογραφία

•          Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Γ’ τεύχος, Γ΄ Τάξη Γενικού Λυκείου, Βιβλίο του καθηγητή, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2008.

•          Αξιολόγηση των μαθητών της Β’Λυκείου στη Νεοελληνική λογοτεχνία, τευχ. Β’,  Κέντρο Εκπαιδευτικής έρευνας ΥΠΕΠΘ, Αθήνα 1999.

•          Φιλολογική , Τρίμηνη περιοδική έκδοση ενημέρωσης και προβληματισμού της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων, Αφιέρωμα  Μανόλης Αναγνωστάκης, τευχ. 93 (Οκτώβριος-Δεκέμβριος ,2005), εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2005.

•          Εμμανουηλίδης Παν., Πετρίδου-Εμμανουηλίδου Έλλη, Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Ποίηση, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2001.

•          Καρβέλης Τάκης, Η νεότερη ποίηση, Θεωρία και πράξη, εκδ. Κώδικας, Αθήνα 1983.

•          Μπαλάσκας Κώστας, Ταξίδι με το κείμενο, Προτάσεις για την ανάγνωση της λογοτεχνίας, εκδ. Επικαιρότητα, Αθήνα 1990.

•          Πολίτης Λίνος, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, εκδ. ΜΙΕΤ, Αθήνα 1985.