Η οργάνωση του λόγου και η πειθώ

Στην καθημερινή ή στη σχολική ζωή χρειάζεται να εκφράσεις και να στηρίξεις τη δική σου θέση, την άποψη που έχεις σχηματίσει για τα διάφορα θέματα. Σου έχει ζητηθεί δηλαδή να παρουσιάσεις αυτά που εσύ πιστεύεις, κοιτάζοντας και εξετάζοντας τα θέματα/πράγματα/προβλήματα από τη δική σου οπτική γωνία. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι πρέπει να έχεις – και έχεις – απόψεις. Παράλληλα να είσαι σε θέση να στηρίζεις τις απόψεις σου και να πείθεις για την ορθότητά τους· να πείθεις τους ακροατές ή τους αναγνώστες ότι η άποψή σου είναι σωστή, να πείθεις δηλαδή γιατί (για ποιους λόγους) αυτά που υποστηρίζεις είναι όπως τα νομίζεις/αισθάνεσαι εσύ. Με άλλα λόγια θα πρέπει να αιτιολογείς τις θέσεις σου: να λες γιατί είναι έτσι και όχι διαφορετικά.

Σε μια τέτοια περίπτωση, πρέπει πρώτα να βρίσκεις το αποδεικτικό σου υλικό (σκέψεις, επιχειρήματα, συλλογισμούς, παραδείγματα, γεγονότα, περιστατικά κτλ.) και ύστερα να το κατατάσσεις οργανώνοντάς το πειστικά πάνω σε ένα (οικο)δομικό σχέδιο. Και δεν είναι καθόλου περίεργο ότι στο σημείο αυτό μοιάζουν όλοι οι ομιλητές και οι συγγραφείς που προσπαθούν να πείσουν για την άποψή τους. Εξάλλου, η τέχνη να πείθεις για τις απόψεις σου – είτε πολιτικός είσαι είτε δικηγόρος είτε μαθηματικός κτλ. – είναι πανάρχαια και φτάνει ως εμάς από την αρχαία Ελλάδα.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1.      1. Να εντοπίσετε τα δομικά μέρη των ακόλουθων επιχειρημάτων (προκείμενες, συμπέρασμα).

·         Τα δικαιώματα του ανθρώπου θα πλήττονται μόνο στην περίπτωση που κάποιος κατόρθωνε να μας πείσει για το ότι δε διαθέτουν όλοι οι άνθρωποι αξία, για το ότι η ανθρώπινη ζωή δεν είναι παντού άξια σεβασμού. Κανείς δεν έχει κατορθώσει να μας πείσει για την απαξία των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Επομένως, τα δικαιώματα α του ανθρώπου διαθέτουν καθολική αξία και δεσμευτικότητα.

·         Το ευρύτερο κίνημα των ανθρωπιστικών οργανώσεων είναι ασφαλώς ένα από τα πιο θετικά φαινόμενα των τελευταίων τριάντα χρόνων. Κι αυτό γιατί συχνά σώζει ανθρώπους και συμβάλλει στην απελευθέρωσή τους ή στη λύση των προβλημάτων τους. Επιπλέον, αποτελεί ένα παγκόσμιο κίνημα που προβάλλει την αλληλεγγύη ως αντίδοτο στον ατομοκεντρισμό και την αδιαφορία.

·         Τα πανεπιστήμια αποτελούν μοχλό οικονομικής- τεχνολογικής ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού της χώρας, ιδιαίτερα μάλιστα των ακριτικών περιοχών. Επομένως, η δημιουργία νέων πανεπιστημίων και τμημάτων δε φαίνεται σα μια αυθαίρετη αντικοινωνική ενέργεια, αφού επιπλέον τα πανεπιστήμια προάγουν την παιδεία αλλά και την επιστημονική και κοινωνική πρόοδο.

·         Κάθε γλώσσα είναι καθρέφτισμα της νοοτροπίας των ανθρώπων του οικείου λαού, αλλά και στοιχείο έκδηλο της διαφορετικής ιδιοσυστασίας του από τους «ξένους» λαούς. Είναι και παιδαγωγός των ανθρώπων κάθε λαού η εθνική του γλώσσα, καθώς με την εκμάθηση και τη χρήση της η κάθε νέα γενιά εμβαπτίζεται στον πολιτισμό, τον δημιουργημένο από τις προηγούμενε γενιές του. Αποτελεί άρα για κάθε λαό η γλώσσα του το κύριο πνευματικό του αγαθό.

(Κ. Δεσποτόπουλος, Φιλοσοφία και θεωρία του πολιτισμού, εκδ. Παπαζήση, διασκευή, Επαναληπτικές Πανελλαδικές εξετάσεις 2009)

·         Αποτελεί κανόνα της φύσης, κανόνα της Βιολογίας, να υπάρχει και να μη διαταράσσεται η θεμελιώδης ακολουθία: γένεση, ζωή, αναπαραγωγή, θάνατος. Γιατί, εάν οι άνθρωποι ήταν αθάνατοι ή γενικότερα κάποια μορφή ζωής ήταν αθάνατη, το συγκεκριμένο είδος ζωής θα εξέλιπε μέσα σε λίγες σχετικά γενεές. Το περιβάλλον θα άλλαζε και δε θα μπορούσαν οι ζωντανοί αυτοί οργανισμοί που το απαρτίζουν να αλλάξουν, ώστε να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες.

(Στάθης Γκόνος, Από τον ημερήσιο Τύπο, Πανελλαδικές εξετάσεις 2002).

2.      Να εντοπίσετε την πορεία του συλλογισμού με βάση τη σκέψη του γράφοντος (παραγωγικός-επαγωγικός-αναλογικός).

Α. Όποιος δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες του είναι δούλος.

     Ο αφέντης του Επίκτητου έχει τόσες και τέτοιες ανάγκες που είναι αδύνατον να τις ικανοποιήσει, ενώ ο Επίκτητος δε χρειάζεται τίποτε περισσότερο από όσα έχει.

     Άρα όχι ο Επίκτητος, αλλά ο κύριός του είναι δούλος.

Β. Ο νέος διευθυντής έχει απαρχαιωμένες ιδέες.

     Ο νέος διευθυντής είναι ηλικιωμένος.

    Άρα, οι ηλικιωμένοι έχουν απαρχαιωμένες ιδέες.

Γ. Η αιτία της πλημμύρας που έγινες χθες στην Αθήνα ήταν η διάβρωση του εδάφους μετά από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού. Στην πόλη μας, τη Θεσσαλονίκη, είχαμε επίσης πυρκαγιά το καλοκαίρι. Επομένως,  είναι πιθανόν να πλημμυρίσουμε όταν θα βρέξει.

Δ. Κάθε πολίτης είναι υπόλογος για τα έργα του. Η ευθύνη αυτή είναι βαρύτερη γι τους επιστήμονες, επειδή η επιστήμη διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στη σημερινή κοινωνία.

Ε. Στην ελληνική κοινωνία διαμαρτυρόμαστε συχνά για την έλλειψη καθαριότητας στην πόλη μας, αλλά οι ίδιοι αφήνουμε τα απορρίμματα έξω από τους κάδους. Διακηρύσσουμε τον θαυμασμό μας για την ομορφιά του ελληνικού τοπίου, αλλά εγκαταλείπουμε τα απορρίμματα στις παραλίες το καλοκαίρι. Φαίνεται επομένως, ότι η οικολογική μας ευαισθησία είναι επιφανειακή.

ΣΤ. Ο Κ. έκανε μεταπτυχιακό στις τηλεπικοινωνίες και εργάζεται ως προϊστάμενος σε μεγάλη εταιρεία. Ο Β. αποφάσισε κι αυτός να κάνει μεταπτυχιακό στο ίδιο αντικείμενο. Άρα και ο Β. είναι πιθανόν να έχει την ίδια καλή επαγγελματική εξέλιξη με τον Κ.

Ζ. Αρκετοί συμμαθητές μου ασχολούνται με τον αθλητισμό. Οι μαθητές αυτοί δεν υστερούν στις σχολικές τους επιδόσεις. Επομένως, η ενασχόληση με τον αθλητισμό δεν επηρεάζει οπωσδήποτε αρνητικά την επίδοση του μαθητή στο σχολείο.

Η. Η δημοκρατία στηρίζεται στο διάλογο. Στις  μέρες μας ο διάλογος έχει χαθεί. Επομένως, στις μέρες μας η δημοκρατία κινδυνεύει.