Το έργο:
Έργο-Ντοκουμέντο. Αποδίδονται οι εμπειρίες του συγγραφέα στα τάγματα εργασίας.
Ο ίδιος ο συγγραφέας θέλει το βιβλίο του να αποτελέσει μια διαμαρτυρία εναντίον
του πολέμου. «Τίποτα δεν υπάρχει πιο βαθύ
και πιο ιερό από ένα σώμα που βασανίζεται», «Δε γίνεσαι συγγραφέας αν δεν το
πληρώσεις ακριβά με τη ζωή σου», «Είμαι ευγνώμων στη Μοίρα μου», λέει ο
ίδιος για το έργο του. Στο έργο βλέπουμε την προσπάθεια του ανθρώπου να νικήσει
το θάνατο και να επιβιώσει.
Το θέμα του αποσπάσματος: Τα δεινά των Ελλήνων αιχμαλώτων στα τάγματα εργασίας και η
αμοιβαία προσέγγιση ανθρωπιάς ανάμεσα σ’ αυτούς και τους φρουρούς κάτω από την
απάνθρωπη συμπεριφορά των βαθμοφόρων. Επιμέρους θέματα που εξετάζονται στο απόσπασμα
Οι μαφαζάδες και ο «σκληρός τοίχος»: Οι αιχμάλωτοι πρέπει να μισούν τους φρουρούς,
γιατί είναι αντίπαλοι, υπέφεραν πολλά δεινά από αυτούς = σκληρός τοίχος.
Η επιτροπή και το μαστίγωμα:
Οι Τούρκοι παρουσιάζονται αμαθείς και απολίτιστοι ενώ αντίθετα οι Έλληνες φαίνονται πιο έξυπνοι, προηγμένοι
πολιτιστικά και πιο έμπειροι. Η
δραματική ένταση στη σκηνή του μαστιγώματος εκφράζεται με: α) δραματικό
ενεστώτα, β) ασύνδετα σχήματα, γ) μεταφορές, δ) παρομοιώσεις, ε) επαναλήψεις,
στ) ειρωνεία, ζ) κοφτό λόγο, η)
ρεαλισμό.
Η αλληλεγγύη των αιχμαλώτων στο φρουρό : ομαδική πράξη συμπόνιας, ανθρωπιάς.
Οι Έλληνες εξυψώνονται ηθικά σ’ αυτό το σημείο, ενώ οι μαφαζάδες φαίνονται
δειλοί.
Η κοινή μοίρα αιχμαλώτων και μαφαζάδων:
-
Τιμωρούνται
με μαστίγωμα και οι μεν και οι δε με την ίδια σκληρότητα μπροστά σε όλο το
στρατόπεδο.
-
Ένα
είδος ποινής για τους μαφαζάδες ήταν να δουλεύουν με τους αιχμαλώτους =
εξίσωση.
-
Έχουν
και οι δύο βάσανα και ζουν με τις ίδιες στερήσεις.
-
Νιώθουν
ότι τους δένει γενικά κοινή δυστυχία, για την οποία επικαλούνται την ευσπλαχνία
του Θεού.
-
Ζουν
με τον τρόμο των Τούρκων αξιωματικών και των Ελλήνων τσαουσάδων.
-
Νιώθουν
έντονα τη στέρηση της πατρίδας τους και τη νοσταλγία.
Η σταδιακή προσέγγιση των δύο ομάδων:
Η πορεία είναι η
εξής: α) Αρχικά υπάρχει αντιπάθεια και μίσος από τους
αιχμαλώτους. Ωστόσο οι μαφαζάδες είναι αμαθείς και άξεστοι και νιώθουν την
ανάγκη να πλησιάσουν τους αιχμαλώτους.
γ) Η δυστυχία τους είναι κοινή: μαστιγώνονται και αιμορραγούν. Οι αιχμάλωτοι παρηγορούν το μαφαζά
που μαστίγωσε παρά τη θέλησή του.
δ) Αποφασιστικό βήμα για την προσέγγιση
κάνουν οι αιχμάλωτοι με την παράτολμη
και δυναμική επέμβαση των αιχμαλώτων για τη σωτηρία του μαφαζά: τον βλέπουν
ως άνθρωπο που απειλείται η ζωή του.
ε) Ύστερα η προσέγγιση γίνεται πλήρης: η παρέα στους αιχμαλώτους - δεν τους αποκαλούν «σκλάβους» - τους φέρονται φιλικά - χαλαρή επιτήρηση στην εργασία τους - δίνουν εντολές σε φιλικό τόνο - στα διαλείμματα τρώνε με τους
αιχμαλώτους και κουβεντιάζουν Ασυνείδητα («χωρίς να το καταλάβουμε…») -
Ο σκληρός τοίχος πέφτει και
οι άνθρωποι του στρατοπέδου χωρίζονται σε
σκληρούς βαθμοφόρους και σε καταπιεσμένους αιχμαλώτους και μαφαζάδες.
Ο τουρκικός στρατός: α) οι ανώτεροι
ασκούν εξουσία στους κατώτερους ανεξέλεγκτα και τους συμπεριφέρονται σαν
απόλυτοι άρχοντες, β) οι στρατιώτες δεν έχουν στοιχειώδη δικαιώματα και είναι
αδιανόητο να εκφράσουν αιτήματα, γ) επιβάλλονται απάνθρωπες ποινές και
φριχτά βασανιστήρια τα οποία εκτελούνται μπροστά σε όλους για
παραδειγματισμό, δ) οι βαθμοφόροι χρησιμοποιούν τους στρατιώτες για προσωπικές
εξυπηρετήσεις, ε) στους στρατιώτες δίνεται καθημερινό επίδομα που πολλές φορές το
κλέβουν οι αξιωματικοί.
Συναισθήματα:
Αναγνώστης: συμπόνια, οίκτος για τους αιχμαλώτους
και τους μαφαζάδες / αγανάκτηση, απέχθεια, οργή, μίσος για τους Τούρκους
βαθμοφόρους και τους Έλληνες αξιωματικούς.
Πρωταγωνιστές: νοσταλγία,
μίσος, απελπισία και φόβος των μαφαζάδων, οίκτος και αγωνία όσων
παρακολουθούσαν το μαστίγωμα, συμπόνια αιχμαλώτων και μαφαζάδων, τρόμος που
ενέπνεαν οι βαθμοφόροι.
Στόχος συγγραφέα:
Παρουσιάζει την τραγωδία των Ελλήνων αιχμαλώτων και την αμοιβαία
προσέγγιση ανθρωπιάς. Καταγγέλλει τη βία
του πολέμου, την έλλειψη σεβασμού στην ανθρώπινη οντότητα. Εξαίρει την αλληλεγγύη και την ανθρωπιά.
Γλώσσα: Φροντισμένη. Πολλές τουρκικές λέξεις
= αυθεντική μαρτυρία, κατάσταση
στρατοπέδου. Η σύνταξη απλή, ο λόγος
κοφτός και παραστατικός. Γίνεται χρήση όλων των σημείων στίξης. Το ύφος είναι γλαφυρό, παραστατικό
(διάλογος).
Αφήγηση: Γραμμική= τα γεγονότα παρουσιάζονται με τη
σειρά που έγιναν. Ο αφηγητής αφηγείται σε α’ πληθυντικό, συμμετέχει στα δρώμενα
(= προσωπική μαρτυρία). Η εστίαση είναι
εσωτερική και ο αφηγητής
δραματοποιημένος. Ο τρόπος αφήγησης είναι ο μεικτός = αφήγηση + διάλογος.